Những anh em nào có quan tâm tới crypto thì chắc cũng biết tin này rồi, nhưng cho những anh em chưa biết: gần đây một đồng tiền số tên Terra, mã là LUNA trong vòng 1 tuần rớt từ 85 USD xuống dưới 5 cents, có lúc rớt còn chưa tới 3 cents. Đồng stablecoin của hệ sinh thái này UST không còn giá trị 1 USD nữa mà còn dưới 60 cents, có lúc còn có 25 cents. Sự kiện này xảy ra thổi bay không biết bao nhiêu tiền của những nhà đầu tư đu đỉnh, đặc biệt là những người mua giá LUNA lúc đạt đỉnh 110 USD. Giá trị vốn hoá của đồng này từ 30 tỷ USD, bây giờ nếu nói thẳng ra không khác gì là rác, vì chỉ có bán mà không có mua.
Đồng LUNA này, nếu nói thẳng thắn là một dạng Ponzi, được sáng lập bởi Do Kwon, người Hàn Quốc. Một cách ngắn gọn, mình sẽ giải thích cho anh em về 2 cái đồng này:
- LUNA, là đồng chính của blockchain Terra. Được gắn với cái mác decentralized – phi tập trung, nhưng cái đồng này hơn một nửa được nắm giữ bởi vài cá nhân và tập thể (Venture Capitals).
- UST: là 1 đồng stablecoin, quy định giá trị là 1 USD. Đồng UST này được peg bởi đồng LUNA bên trên. Khi ai muốn ‘mint’ hay tạo ra 1 đồng UST, thì một số đồng LUNA có giá trị 1 USD sẽ được mua vào, và ‘burn’ (loại bỏ khỏi thị trường). Khi ai muốn bán đồng UST này, thì về cơ bản, anh em sẽ thu lại một số lượng đồng LUNA trị giá 1 USD.
- Cái đồng UST này là một dạng stablecoin thuật toán, nên giá trị sẽ không nhất thiết phải luôn là 1 UST = 1 USD. Nó sẽ giao động. Khi 1 UST có giá hơn 1 USD, thì nó sẽ khuyến khích người dùng ‘burn’ LUNA, tạo ra UST, và ngược lại, khi giá nó dưới 1 USD, thì nó sẽ khuyến khích người dùng ‘burn’ UST, tạo ra LUNA.
Tới đây, anh em đã hiểu LUNA và UST là gì. Nói một cách thẳng thắn, đồng LUNA này sống dựa vào UST, vì nó không còn cái ‘use case’ gì nữa. Vậy người dùng tại sao phải mua LUNA, rồi tạo ra UST làm gì? Phải có gì đó có lợi họ mới làm chứ?
Ở đây đẻ ra một cơ chế Ponzi. Những ai tạo sở hữu đồng UST, có thể bỏ vào Anchor Protocol, một nơi cho vay, và đi mượn cái đồng UST. Lãi suất là 20%. Chính cái lãi suất 20% này làm nhiều nhà đầu tư điên cuồng chạy vào mua đồng UST, gián tiếp đẩy cái đồng LUNA này từng lên đỉnh 110 USD.
Trước đây có người hỏi có nên mua đồng LUNA này không? Ý kiến cá nhân là sẽ không mua, có 2 lý do chính:
- Đồng này về cơ bản là xác suất bị “cá mập” xả hàng rất cao. Anh em nhìn cái chart về cách cái đồng LUNA này được phân phối lúc ban đầu: hơn 56% là của insiders, và 44% là của dev. Gần như họ muốn xả khi nào là xả.
- Cái cách mà lãi suất 20% được chia hoàn toàn là một kiểu lùa gà và không bền vững. Con số lãi suất 20% là quá điên rồ với mọi hình thứ đầu tư. Anh em nghe ai hứa hẹn lãi suất, lợi nhuận cao 10, 20, 100% gì đó thì tất cả là Ponzi hết.
Vậy tại sao đồng này từ giá trị hơn 100 USD lại trở thành rác. Mình sẽ tóm tắt thôi, chi tiết thì dài lắm. Nhóm Luna Foundation, nói chung là dev của cái đồng LUNA hồi tháng 3 quyết định mua BTC làm tài sản dự trữ và trở thành cá nhân sở hữu nhiều BTC nhất. Hành động này là cực kỳ ngu xuẩn vì BTC là một tài sản có giá trị dao động quá cao. Chính cái hành động ngu xuẩn này, mở cửa cho một nhóm đầu tư có tiền tấn công LUNA và UST, theo phương thức Soros tấn công đồng bảng Anh năm 1992. Đại khái như sau:
- Nhóm cá mập, mượn một số lượng lớn đồng BTC (khoảng 100k BTC), bán số lượng lớn BTC cho nhóm dev LUNA, lấy đồng UST (thông tin chưa kiểm chứng nhưng giá tầm 40-45k USD/BTC). Nhóm nhà đầu tư này giao dịch qua OTC, vì nếu bán một số lượng lớn BTC giá trị vài tỷ USD sẽ kéo giá BTC xuống. Nhóm LUNA này mua đâu đó khoảng 3 tỷ USD BTC (hơn 75k BTC).
- Nhóm cá mập này quyết định xả hàng một lượt đồng BTC và UST (khoảng vài trăm triệu USD trong 1 lần), kéo 2 đồng này rớt giá.
- Hành động xả hàng số lượng lớn UST, khiến cho đồng này không còn giá trị đúng 1 USD nữa, mà chỉ còn khoảng 85-90 cents.
- Nhà đầu tư nắm giữ đồng UST hoảng sợ, đổ xô đi bán đồng UST, kéo theo đồng UST, LUNA rớt giá thẳng đứng. Đồng UST có khi rớt xuống 25 cents.
- Nhóm dev LUNA chạy ra bán đồng BTC để mua lại đồng UST ngoài thị trường nhằm kéo đồng UST lên. Giá trị UST tăng về hơn 70 cents.
- Chính việc giá trị đồng UST thay đổi dao động liên tục, thay vì phải dao động thấp xunh quanh khoảng 1 USD, làm nhà đầu tư nắm giữ đồng UST hoảng loạn sợ đồng LUNA mất hoàn toàn giá trị thì đồng UST không còn giá trị nữa. Vì đồng UST được peg bởi LUNA, vậy là ai nấy năm tay nhau bán, đồng UST và LUNA rơi thẳng đứng không phanh.
- Nhóm dev LUNA sau khi bán hết BTC nắm giữ (30-35k/BTC). Nhóm cá mập chạy vào mua lại số BTC giá rẻ, bỏ túi khoảng 5-10k USD/BTC hay khoảng 800 triệu USD theo tin chưa kiểm chứng.
Vậy đó anh em, cá mập thì bỏ túi cho cái việc đồng LUNA và UST rơi thẳng đứng, y chang cách Soros tấn công đồng bảng Anh và bỏ túi 1 tỷ USD sau khi ngân hàng trung ương Anh quyết định giảm giá trị đồng bản Anh 15%. Ông Soros này mượn 10 tỷ bảng Anh để bán, rồi mua lại 10 tỷ bảng Anh với giá trị bị giảm 15%, bỏ túi hơn 1 tỷ USD.
Cái theo mình đáng tức giận là cách tấn công này từng được 1 tài khoản Twitter tên Freddie Raynolds cảnh báo từ hồi tháng 11 năm ngoái. Nhưng thay vì tìm hiểu và đánh giá khả năng, thì Do Kwon này còn chế giễu là một bài viết ‘chậm phát triển’ – retarded.
Tất cả đã trở thành lịch sử. Những người bán khống ‘short’ đồng này kiếm được rất nhiều tiền. Còn những người đu đỉnh, nhảy vào đồng Ponzi này thì mất nhà, mất cửa. Cộng đồng reddit của đồng LUNA này còn phải chuyền tay nhau số điện thoại hỗ trợ trong trường hợp có người muốn tự tử.
Bài viết này không nhằm khơi lại nổi đau mất tiền của anh em nào. Qua bài viết này, mình hy vọng 2 điều với những người đang nhâm nhe nhảy chân vào đầu tư crypto, hay những người đã vào lâu: Đừng bao giờ nghe ai hứa hẹn những con số lợi nhuận khổng lồ. Những con số này về cơ bản là tiền của người khác để trả cho bạn thôi. Đừng vì những con số này mà nhắm mắt đưa chân vào.
Nếu không hiểu gì hết, thì đừng bỏ tiền gì hết. Vì về cơ bản, nó không khác gì với việc anh em đi đánh bạc kiểu hên xui.
Source: Tinh Tế